Wydawca treści
Urządzenie lasu
Gospodarka leśna w Lasach Państwowych prowadzona jest na podstawie planów urządzenia lasu, sporządzanych dla nadleśnictw na 10 lat. Wykonują je dla Lasów Państwowych specjalistyczne jednostki, m.in. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej (BULiGL). Plany urządzenia lasu, po konsultacjach z udziałem społeczeństwa, są zatwierdzane decyzją Ministra Środowiska.
Plan urządzenia lasu dla nadleśnictwa sporządzany jest na podstawie przepisów
Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r., nr 45, poz. 435, z
późn. zm.) oraz rozporządzenia wydawanego przez ministra właściwego do spraw środowiska
na podstawie art. 25, pkt 1 Ustawy o lasach. Aktualnie jest to Rozporządzenie ministra
środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu
sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji
stanu lasu (Dz. U. z 2005 r., nr 256, poz. 2151) z tym zastrzeżeniem, że zarówno w Ustawie o
lasach, jak i rozporządzeniu uwzględnia się odpowiednio wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z 26 marca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r., nr 59, poz. 435) skutkujący uchyleniem przepisu art.
21a, ust. 1, pkt 4 Ustawy o lasach.
Sporządzanie planu urządzenia lasu wymaga również uwzględnienia odpowiednich
wymagań zawartych w innych ustawach i rozporządzeniach, regulujących sprawy planowania
gospodarczego i ochrony środowiska, w tym ustaw: prawo ochrony środowiska, o ochronie
przyrody, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, prawo geodezyjne i
kartograficzne, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o ochronie przeciwpożarowej, prawo
łowieckie, prawo wodne, o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie, o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko.
Plan urządzenia lasu sporządza się na podstawie przepisów aktualnych w czasie
opracowywania projektu planu. Zmiana istotnych przepisów prawa dotyczącego planowania
urządzeniowego oznacza, że powinna być również odpowiednio zmieniona (uzupełniona)
„Instrukcja urządzania lasu". W wypadku niezgodności zapisów instrukcji z aktualnymi
przepisami prawa obowiązują jego przepisy, a nie zapisy instrukcji. Wynika z tego, że aby
poprawnie sporządzić projekt planu, konieczna jest znajomość aktualnych przepisów
prawnych, do czego można pomocniczo wykorzystać elektroniczne materiały informacyjne,
np. publikowane na stronie: www.sejm.gov.pl/prawo (internetowy system aktów prawnych).
„Instrukcja urządzania lasu", w tym jej część pierwsza „Instrukcja sporządzania
projektu planu urządzenia lasu dla nadleśnictwa", jest aktem normalizacji wewnętrznej w
Lasach Państwowych porządkującym zakres, formę i sposoby technicznego wykonania
dokumentacji do projektu planu urządzenia lasu, zgodnie z przepisami ustaw i rozporządzeń
wydanych na mocy tych ustaw oraz odpowiednich zarządzeń dyrektora generalnego Lasów
Państwowych w sprawach dotyczących gospodarki leśnej (w tym „Zasad hodowli lasu" oraz
„Instrukcji ochrony lasu" i „Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych").
Ze względu na częste zmiany przepisów prawnych oraz z powodu doskonalenia
technologii prac inwentaryzacyjnych i projektowych, „Instrukcja urządzania lasu" jest co
pewien czas aktualizowana (nowelizowana). Kierunki obecnej nowelizacji, wynikające w
głównej mierze ze zmian przepisów prawnych powodowanych dostosowywaniem prawa
krajowego do obowiązującego w Unii Europejskiej, dotyczą szczególnie:
– konieczności doprecyzowania w planie urządzenia lasu zasad prowadzenia trwale
zrównoważonej gospodarki leśnej, zgodnie z ogólną definicją tej gospodarki oraz
wymaganiami jej prowadzenia według planu urządzenia lasu, zapisanych odpowiednio w
art. 6, ust. 1, pkt 1a oraz art. 7 Ustawy o lasach;
– konieczności stosowania odpowiednich form konsultowania ze społeczeństwem (w tym z
samorządami, stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarządowymi zainteresowanymi
ochroną przyrody w lasach), sposobów planowania i zasad prowadzenia trwale
zrównoważonej gospodarki leśnej w lasach wielofunkcyjnych, w celu spełnienia wymagań
ochrony środowiska oraz potrzeb racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody;
– konieczności kompleksowego ujmowania wszystkich form ochrony przyrody w lasach (ze
szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000) w ramach planu urządzenia lasu,
zgodnie z wymaganiami ustaw: o lasach, o ochronie przyrody oraz o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
– potrzeby uwzględnienia w planowaniu urządzeniowym kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin i regionów określonych w odpowiednich planach zagospodarowania
przestrzennego oraz programach rozwoju obszarów wiejskich;
– potrzeby sprecyzowania ekonomicznych warunków trwale zrównoważonej gospodarki
leśnej w warunkach rezygnacji z metod jej intensywnego prowadzenia w związku z
nakazami i zakazami wynikającymi z przepisów o ochronie przyrody;
– potrzeby doskonalenia oraz racjonalnego wykorzystania i stosowania nowych rozwiązań
informatycznych, szczególnie modeli wzrostu drzewostanów.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Gospodarka łowiecka i rybacka
Gospodarka łowiecka i rybacka
image001.jpg
image003.jpg
image005.jpg
image007.jpg
image011.jpg
Program wzbogacania puli genowej
Program wzbogacenia puli genowej
Jelenia Europejskiego w Ośrodkach Hodowli Zwierzyny
Lasów Państwowych
Celem programu jest wzbogacenie wybranych populacji na terenie wytypowanych OHZ- tów sprawdzonymi genetycznie osobnikami z łowisk osiągających optymalne wyniki w rozwoju poroża i tuszy na terenie kraju i zagranicy.
Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej powstaje gęsta sieć autostrad i dróg szybkiego ruchu . Te szlaki komunikacyjne są zabezpieczane przed wtargnięciem zwierzyny kilometrami metalowych płotów. Przejścia ekologiczne budowane nad drogami są kosztowne i często nie akceptowane przez wędrujące zwierzęta. Powoduje to znaczne zaburzenia migracyjne związane z przerywaniem naturalnych korytarzy ekologicznych. Rozwój infrastruktury drogowej może doprowadzić w niedalekiej przyszłości do powstawania lokalnych, wyspowych populacji zwierząt na ograniczonym obszarze bytowania . Kontakt z innymi populacjami danego gatunku zostanie zminimalizowany, co może wywołać zjawisko chowu wsobnego . W konsekwencji może to doprowadzić do ograniczenia różnorodności genetycznej lokalnych populacji jelenich.
Czas trwania programu będzie uzależniony od skali jego realizacji przez OHZ-ty Lasów Państwowych. Ośrodki wiodące będą produkowały materiał zarodowy na potrzeby własne i pozostałych OHZ-tów.
Program będzie realizowany trzema zaproponowanymi poniżej metodami:
Metoda 1 - zakup odłowionej w wybranym łowisku, chmary jeleni.
Metoda 2- zakup jeleni z hodowli zamkniętych wybranych linii genetycznych i zasilanie ich potomstwem wytypowanych łowisk.
Metoda 3- odławianie wybranych łań miejscowej populacji i krycie ich bykiem pozyskanym w najlepszych łowiskach lub zakupionym z hodowli zamkniętej.
Charakterystyka poszczególnych metod:
Metoda 1 zakłada zakup odłowionych w wybranych łowiskach chmar jeleni o pełnym składzie strukturalnym . Przetrzymanie w zagrodzie, przez okres roku gospodarczego i wypuszczenie takiego stada na wolność , w drugiej połowie marca. Cykl powtarzany przez 5 kolejnych lat.
Zalety tej metody:
- związanie łań, po wycieleniach w zagrodzie , z łowiskiem
- rykowisko w warunkach kontrolowanych, zacielenia sprawdzonym materiałem zarodowym
- zapoznanie się stada z bazą pokarmową występującą w łowisku w okresie całego roku
- widoczne oznakowanie osobników wypuszczanego stada, śledzenie jego losów w latach następnych
- pełna opieka weterynaryjna
- skarbnica wiedzy naukowej do badań nad zachowaniem się dzikiej populacji jeleni
- budowa zagrody adaptacyjnej, solidnej w założeniach (dzika populacja), o odpowiednio zróżnicowanych siedliskach , reprezentujących łowisko do którego będą wypuszczane jelenie
- koszty związane z pełną opieką
Fot.1,2 zakup dzikiego stada z wybranych łowisk.
Metoda-2 zakłada zakup jeleni z hodowli zamkniętych i wypuszczanie do łowiska ich potomstwa.
Metoda ta opiera się na założeniu , że jelenie rodzą się dzikie i tylko kontakt z człowiekiem wpływa na stopień ich udomowienia. Należy ograniczyć te kontakty do niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-weterynaryjnych.
Zalety tej metody:
- pewność genetyczna wybranego stada
- stosunkowo niski koszt zakupu i transportu
- pełna opieka weterynaryjna
- związanie się wypuszczonego potomstwa z łowiskiem
Wady tej metody:
- koszt budowy zagrody
- zagrożenia wynikające z penetracji przez ludzi i wałęsające się drapieżniki
- koszty osłony weterynaryjnej i opieki
- zagrożenie częściowego udomowienia
Fot.3,4 zakup sprawdzonego materiału zarodowego, wypuszczanie potomstwa do łowiska
Metoda 3 – zakłada odławianie wybranych łań miejscowej populacji i krycie ich w warunkach kontrolowanych(zagroda)przez byka pozyskanego z dzikiej, sprawdzonej genetycznie, populacji lub zakupionego z hodowli zamkniętej . Po zakończeniu roku gospodarczego (druga połowa marca) , zacielone łanie wracają do łowiska.
Zalety tej metody:
- pewność, że łanie pozostaną po wypuszczeniu w łowisku
- mniejsze koszty związane z odłowieniem
- możliwość trwałego oznakowania łań
- opieka weterynaryjna
- zachowane cechy dzikości matki i potomstwa
Wady tej metody :
- tylko jedno z rodziców przekazuje pożądane przez nas geny
- budowa i obsługa odłowni, zakup sprzętu do usypiania, i transportu uśpionej zwierzyny
- zatrudnienie osoby uprawnionej do usypiania
- budowa zagrody adaptacyjnej
- stałe koszty opieki i nadzoru
Można łączyć wymienione metody, lub stosować inne , wynikające z warunków lokalnych rejonu hodowlanego. Doskonałe efekty np. można osiągnąć, wykorzystując możliwości zwabienia stada jeleni w rejonach górskich w okresie zimy, do dużych „zagród zimowych".
Po uzyskaniu zgody Ministra Środowiska na chów i hodowlę jeleni przystępujemy do budowy zagrody hodowlanej , złożonej z odpowiedniej ilości kwater. Optymalna powierzchnia całej zagrody to 20-30 ha . W skład zagrody powinny wchodzić pola, użytki zielone, drzewostany w różnej fazie rozwoju a także wody stojące lub płynące. W części zagrody przeznaczonej do odłowu i krycia łań z miejscowej populacji zakładamy atrakcyjne żerowo uprawy rolne, których celem jest zwabienie jeleni do zagrody i po przeprowadzeniu wstępnej selekcji pokrycie łań wybranym bykiem .
Należy tu usytuować odłownię oraz pomieszczenie do selekcjonowania stada a także obcinania poroży i aplikowania lekarstw ( jeżeli założymy zakup stada zagrodowego i zasilanie łowiska jego potomstwem).
Zagroda powinna być objęta monitoringiem (kamery, czujniki ruchu, opieka stałego pracownika). W ramach prowadzonej selekcji ,zarówno wśród zwierząt hodowlanych jak i dzikich, istnieje możliwość dostarczania tusz zwierząt do restauracji i zakładów przerobu mięsa.
Łanie dzikie odławiamy sieciami zawieszonymi nad nęciskami, zwabiamy do zagrody atrakcyjną karmą ewentualnie usypiamy przy pomocy specjalnego sprzętu.( metoda 3)
W okresie rykowiska dopuszczamy do stada łań byka, wcześniej sprowadzonego z wybranej hodowli lub odłowionego np. w łowiskach bieszczadzkich.
Po zakończeniu krycia byk zagrodowy zostaje przeniesiony do kwatery z łaniami hodowlanymi a byk odłowiony wypuszczony z łaniami „dzikimi".
Łanie „dzikie" do wiosny przebywają w zagrodzie a na początku wiosny wracają do łowiska.
- budowa zagrody-w zależności od zastosowanych materiałów do grodzenia od 8 tys. zł do 10 tys. za 1 ha ( zał. Nr 1- kosztorys zagrody hodowlanej)
- zakup stada podstawowego ( 1byk w trzeciej głowie, 10-15 zacielonych łań) od 40 do 70 tys. zł
-opieka naukowa i weterynaryjna – ok. 10 tys. Zł
- karma, materiały, energia elektryczna – ok. 20 tys. zł
ZAŁOŻENIA PROJEKTU DLA NADLEŚNICTWA KLUCZBORK
Po modernizacji i rozbudowie istniejącej zagrody adaptacyjnej oraz budowie nowej zagrody hodowlanej, OHZ Krystyna rozpocznie chów jelenia węgierskiego oraz adaptację jelenia karpackiego z dzikich wybranych łowisk . Uzyskany materiał zarodowy będzie wykorzystany na potrzeby własne i OHZ-tów Nadleśnictw: Kup, Turawa, Brzeg w Rejonie Hodowlanym O-II „Bory Stobrawskie". Stado zarodowe zostanie sprowadzone z renomowanych hodowli zamkniętych. Pozwoli to na zabezpieczenie materiału hodowlanego do bezpośredniego zasilania łowiska ( dwuletnie łańki zacielone wyselekcjonowanym bykiem, byki w pierwszej lub drugiej głowie ) dla wyżej wymienionych nadleśnictw.
W tym samym czasie do zagrody dostarczane będą łanie z miejscowej populacji, do krycia bykiem zarodowym lub odłowionym w jednym z renomowanych łowisk.
Jak już wspomniano można łączyć różne metody – propozycja dla OHZ –tu Krystyna to połączenie wszystkich trzech wymienionych wyżej metod.
Powierzchnia zagrody adaptacyjnej wynosi 12 ha, a nowo wybudowana zagroda na Zameczku zamknie się powierzchnią ok. 25 ha. W skład nowo wybudowanej zagrody wejdą: istniejąca odłownia , pomieszczenie do selekcji osobniczej z wagą i poskromem, dwa poletka żerowe , niewielki zbiornik wodny, łąki o pow. ok. 5,5 ha oraz dwa odchowalniki dla zwierząt. Znajdą się tu ponadto drzewostany wszystkich klas wieku o powierzchni 15,50 ha, w których wykonano planowane cięcia operatowe do końca 2017 roku.
Zagroda będzie podzielona na 3-4 części czasowo użytkowane przez stado hodowlane, populację dziką oraz młodzież.
Powyższa zagroda posiada Decyzję Ministra na chów i hodowlę zamkniętą daniela (Dama dama ), jelenia szlachetnego ( Cervus elaphus), dzika (Sus strofa), sarny europejskiej( Capreolus capreolus) z dnia 18 marca 2010 r. Zagroda spełnia odpowiednie warunki dla tymczasowego bytowania i przystosowania do życia na wolności. Lokalizacja zagrody do krycia odłowionych miejscowych łań, w OHZ-cie przy leśniczówce łowieckiej i hotelu myśliwskim , stwarza warunki do odpowiedniego nadzoru nad funkcjonowaniem obiektu.
Opieka weterynaryjna i naukowa
Monitoring stanu zdrowotnego stada w zagrodzie adaptacyjnej będzie prowadził Powiatowy Lekarz Weterynarii w Kluczborku . Naukowy nadzór nad projektem pełnić będzie Prof. dr hab. Roman Dziedzic.
Koszty projektu i źródła finansowania
1/ remont i rozbudowa zagrody adaptacyjnej przy leśniczówce łowieckiej- 50 tys. zł ze środków Nadleśnictwa Kluczbork
2/ budowa nowej zagrody adaptacyjnej zlokalizowanej w Zameczku – 180 tys. Zł ze środków Funduszu Leśnego
3/ zakup materiału zarodowego ( 1-2 byki w trzeciej głowie, 10 zacielonych łań wybranym bykiem)
ze sprawdzonej hodowli zamkniętej 40-50 tys. zł ze środków Fundusz leśny
4/ zakup dzikiego stada z renomowanych łowisk ( 10-14 szt. Łącznie z bykiem) 60-70 tys. Zł rocznie przez następnych 5 lat ze środków Funduszu Leśnego
3/ opieka weterynaryjna i naukowa- 10 tys. zł ze środków Nadleśnictwa Kluczbork
4/ wydatki bieżące (pasza, zagospodarowanie poletek, lekarstwa)- 10 tys. zł ze środków Nadleśnictwa Kluczbork
Czas realizacji projektu i oczekiwanych efektów –minimum 10 lat ( kulminacja wzrostu osobniczego 12 lat).
Działania zmierzające do poprawy warunków środowiskowych , struktury wiekowej i płciowej muszą być poparte dostarczeniem odpowiedniego genotypu populacjom dziko żyjącym jelenia europejskiego . Wzbogacenie puli genowej powinno się rozpocząć tam gdzie powstaje sieć dróg zabezpieczanych płotami przed wtargnięciem zwierzyny. Nie są to tylko autostrady ale również drogi szybkiego ruchu i obwodnice wokół miast. Ograniczenia te w szybkim tempie mogą doprowadzić do izolacji lokalnych populacji jelenia i w konsekwencji do chowu wsobnego.
Działania związane z tym projektem pozwolą na uniknięcie negatywnych skutków ograniczenia przestrzeni życiowej jelenia europejskiego.
Efekty ekonomiczne to pośrednio wzrost masy ciała i poroża pozyskanych osobników a w ślad za tym wyższe kwoty uzyskiwane za tusze i trofea .